Plamka żółta (łac. macula lutea) to owalny twór na siatkówce oka, w którym znajduje się największe skupisko czopków, czyli komórek światłoczułych odpowiedzialnych za widzenie barwne. Duże nagromadzenie czopków w tym obszarze jest odpowiedzialne za wysoką ostrość widzenia.
Zwyrodnienie plamki żółtej (z angielskiego Age-related Macular Degeneration) dotyka głównie osoby powyżej 50 roku życia. Wyróżnić można dwie postacie tej choroby:
- suchą
- wysiękową.
Rozwija się bez objawów bólowych degradując obszar siatkówki z plamką żółtą. Następstwem uszkodzenia może być pogorszenie widzenia bądź całkowita ślepota.
Jakie są najczęstsze objawy tej choroby?
Najbardziej typowymi objawami AMD są problemy w widzeniu, które wcześniej nie występowały. Osoby dotknięte tą chorobą mają problemy w czytaniu, ponieważ nie są w stanie uchwycić środka obrazu, widzą zniekształcone linie proste i rozmyte krawędzi przedmiotów, nie są w stanie w sposób dokładny rozróżniać kolory, a linie proste się wykrzywiają.
Diagnostyka
W bardzo łatwy sposób w domowych warunkach możemy się przekonać, czy mamy problemy z plamką żółtą. Wystarczy wykonać następujący test (Amslera).
Uwaga! Jeśli używasz okularów, załóż je do testu!
- Na kartce papieru w kratkę narysuj po środku kropkę
- Spójrz na nią z odległości 30 - 40 cm najpierw jednym, a potem drugim okiem.
- Gdy linie widoczne są proste, a kwadraty mają tą samą wielkość, choroba nie powinna cię dotyczyć. Jeżeli jednak dostrzegane przez ciebie linie są zniekształcone, należy natychmiast zgłosić się do lekarza.
Oczywiście należy co pewien czas kontrolować stan oczu u okulisty. Podczas wizyty, lekarz zbada ostrość widzenia oraz dno oka. W przypadku dostrzeżonych zmian, okulista może wspomóc się tomografią oka (OCT) lub angiografią w celu podjęcia odpowiedniego leczenia.
Komu grozi zwyrodnienie plamki żółtej?
Zwyrodnienie plamki żółtej najczęściej dotyka kobiety, choroba ujawnia się głównie po 50 roku życia. Predysponować do niej mogą uwarunkowania genetyczne, a także czynniki środowiskowe takie jak:
- nadciśnienie tętnicze,
- palenie papierosów,
- jasny kolor oczu,
- długotrwałe narażenie wzroku na zbyt intensywne światło,
- niedobór witamin A, C i E a także selenu, luteiny i zeaksantyny,
- otyłość.
Jak leczyć AMD?
W zależności od postaci zwyrodnienia plamki żółtej stosujemy odmienne formy leczenia.
Suche AMD (bezpieczniejsze) – występuje u 90 % chorych i jego rozwój jest długotrwały. Można leczyć stosując leki poprawiające ukrwienie i obniżające cholesterol, a także dietę bogatą w owoce i warzywa.
Bardziej niebezpieczna jest forma mokra AMD, ponieważ w jej przebiegu dochodzi do nieprawidłowego tworzenia naczyń w przypadku niedokrwienia, które przerastają siatkówkę i uszkadzają komórki, wytwarzając blizny. Leczenie mokrego AMD polega na niszczeniu nieprawidłowych naczyń krwionośnych światłem lasera – o ile nie są one położone w centrum plamki żółtej. Mokra postać AMD występuje jedynie u 10 % chorych, ale może w bardzo krótkim czasie doprowadzić do całkowitej utraty wzroku.
Należy tutaj przestrzegać zaleceń dietetycznych jak przy miażdżycy i przyjmować witaminy i minerały w określonych dawkach:
- witamina C (1 g trzy razy dziennie), witamina E (400 j.m. dwa razy dziennie), selen (200 μg dziennie), beta-karoten (3 mg dwa razy dziennie), cynk (10 mg trzy razy dziennie) i piknogenol (20 mg dwa razy dziennie). Składniki te należy przyjmować przez co najmniej sześć miesięcy po tym okresie okulista będzie w stanie powiedzieć, czy proces degeneracyjny się zatrzymał.
- Ginko biloba, czyli miłorząb japoński (24% roztwór) – 40 mg trzy razy dziennie oraz wyciąg z czarnej borówki (25% antocjanidyna) – 80 mg trzy razy dziennie- najnowsze badania wykazały ich pozytywny wpływ na hamowanie rozwoju AMD.
Jak się ustrzec?
Rzuć palenie, uprawiaj sport, zakładaj okulary przeciwsłoneczne, unikaj mocnego światła i przede wszystkim kontroluj co najmniej raz w roku stan oczu u okulisty!