Cykl miesiączkowy krok po kroku

O prawidłowym funkcjonowaniu układu rozrodczego dojrzałej kobiety można wnioskować na podstawie jej cyklu menstruacyjnego. Częstotliwość z jaką zachodzi jest cechą indywidualną każdej kobiety i zależy od układu hormonalnego. Najczęściej cykl wynosi od 25 do 30 dni. Cykl miesięczny liczy się od pierwszego dnia krwawienia miesiączkowego do ostatniego dnia przed następnym krwawieniem. W ciągu całego cyklu jest tylko kilka dni płodnych, w których kobieta może zajść w ciążę. Są to zazwyczaj 3 dni przed owulacją i najwyżej 2 dni po jej wystąpieniu. Cykl menstruacyjny można podzielić na cztery fazy:

- faza menstruacyjna (przedowulacyjna)

Jest to okres niepłodny . Podczas tej fazy dochodzi do złuszczenia się nabrzmiałej i rozrośniętej w ostatniej fazie cyklu błony śluzowej macicy oraz krwawienia (tzw. miesiączki.) Faza menstruacyjna trwa ok. 4-9 dni.

-faza folikularna (przedowulacyjna)
W fazie folikularnej intensywnie narasta, złuszczony podczas menstruacji nabłonek błony śluzowej macicy. Rozwijają się pęcherzyki, z których dojrzewa tylko jeden. Dojrzały pęcherzyk uwalnia komórkę jajową . Reszta pobudzonych pęcherzyków przestaje się rozwijać. Faza ta trwa 14 dni.

-faza owulacyjna
Faza owulacyjna to okres płodny w cyklu menstruacyjnym. Owulacja (jajeczkowanie) jest to proces, w którym dochodzi do uwolnienia z jajnika dojrzałej komórki jajowej gotowej do zapłodnienia. Komórka jajowa dostaje się do jajowodu, gdzie może zostać zapłodniona w ciągu 24 godzin. W czasie tej fazy wzrasta temperatura ciała kobiety oraz znacznie zwiększa się ilość wydzielanego śluzu. Śluz wygląda jak surowe białko jaja kurzego (śluz płodny). Często zdarza się, iż kobiety odczuwają ból po stronie jajnika, z którego zostaje uwolniona komórka jajowa. Faza ta kończy się, gdy nie nastąpi zapłodnienie i komórka jajowa umiera. Owulacja następuje mniej więcej w połowie cyklu. Obliczanie dni płodnych polega na odjęciu 14 dni od przeciętnej długości trwania cyklu.

-faza lutealna (poowulacyjna)

Faza lutealna ( zwana też fazą ciałka żółtego) trwa 14 dni. Jest to czas pomiędzy uwolnieniem się komórki jajowej a rozpoczęciem kolejnej miesiączki. W tym czasie, pod wpływem hormonu luteinizującego, na miejscu komórki jajowej powstaje ciałko żółte, które wytwarza
progesteron - hormon odpowiedzialny za przygotowanie śluzówki macicy do zagnieżdżenia się komórki jajowej. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia ,ciałko żółte zanika, a więc poziom produkowanych przez nie hormonów obniża się , co powoduje złuszczanie się niepotrzebnej już błony śluzowej. Następuje menstruacja.

Obliczanie dni płodnych - testy owulacyjne

Mniej więcej w połowie cyklu miesiączkowego w organizmie kobiety dochodzi do nagłego wzrostu poziomu hormonu luteinizującego (tzw. „pik LH”). Owulacja, czyli początek dni płodnych następuje zwykle w ciągu 24-36 godzin po wystąpieniu „piku LH”. Właśnie w tym czasie zajście w ciążę jest najbardziej prawdopodobne. Jednakże „pik LH” jak i owulacja mogą nie występować w każdym cyklu menstruacyjnym kobiety. Przy wyznaczeniu dni płodnych pomocne są testy owulacyjne (testy LH). Mechanizm ich działania polega na wykorzystaniu zjawiska nagłego wzrostu poziomu hormonu LH w moczu kobiety .Testy owulacyjne służą do wykrywania ludzkiego hormonu LH (czułość testu określona jest przez producenta). Każdy test przeznaczony jest do jednokrotnego użytku.

W opakowaniu każdego testu znajduje się ulotka, w oparciu o którą można wyznaczyć dzień pierwszego badania (w zależności od długości cyklu menstruacyjnego). Wykonanie badania jest proste- polega na zanurzeniu paska testowego w moczu i odczytaniu wyniku, który pojawi się w postaci barwnych prążków w czasie 5 minut. Badanie wykonuje się z moczu, który powinien być pobrany do czystego i suchego pojemnika. Nie zaleca się wykonywania badania z moczu porannego, gdyż jest on znacznie zagęszczony, co może być przyczyną uzyskania fałszywie dodatniego wyniku. Każda inna pora dnia do wykonania badania jest dobra. Ważne jest, aby kolejne badania wykonywać o tej samej porze dnia (notowanie zarówno daty, godziny i wyniku bywa bardzo przydatne). Sugeruje się także , aby na dwie godziny przed badaniem nie przyjmować dużej ilości płynów, gdyż może to spowodować rozcieńczenie moczu i w rezultacie prowadzić do uzyskania fałszywie negatywnego wyniku. Uzyskanie pozytywnego wyniku testu owulacyjnego sugeruje, iż owulacja pojawi się najprawdopodobniej w ciągu 24-36 godzi. Jest to najbardziej płodny okres dla kobiety, a zatem, aby zajść w ciążę, najlepiej odbyć stosunek w tym czasie. Należy jednak pamiętać, iż istnieje wiele czynników od których zależy, czy kobieta zajdzie w ciążę. Przeciętnej, zdrowej parze zajmuje to zwykle kilka miesięcy. Podsumowując, testy owulacyjne cechuje znaczna dokładność i czułość w stosunku do innych metod określania płodności, takich jak codzienne mierzenie temperatury ciała i badanie śluzu wydzielonego z pochwy. Testy te są wygodne w użyciu i umożliwiają przewidzenie owulacji, co ułatwia precyzyjne zaplanowanie zbliżenia (istotne, gdy para stara się o dziecko). Jednakże należy pamiętać , iż testy owulacyjne nie potwierdzają wystąpienia owulacji oraz nie sygnalizują występowania śluzu szyjkowego, niezbędnego do zapłodnienia.

Potwierdzenie lub zaprzeczenie ciąży - testy ciążowe.

Test ciążowy służy do wykrycia hormonu hCG ( hormon ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej) w próbce moczu. Obecność tego hormonu świadczy o zagnieżdżeniu się zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy (dochodzi do tego zazwyczaj w 7 dniu od zapłodnienia). Naturalne stężenie hormonu hCG u zdrowych kobiet nie będących w ciąży wynosi 5 mlU/ml . W przypadku ciąży w dniu, w którym miało wystąpić krwawienie miesiączkowe, poziom hormonu znacznie wzrasta ( do ok. 100 mlU/ ml). Najwyższe stężenie hormonu hCG występuje pod koniec pierwszego trymestru ciąży. Czułość i dokładność testu ciążowego określona jest przez producenta. Test można przeprowadzić już 1 dnia po upływie daty spodziewanej miesiączki. Badanie najlepiej wykonać rano, ponieważ poranny mocz jest zagęszczony i zawiera największe stężenie hormonu hCG. Nie zaleca się przeprowadzania testu po spożyciu alkoholu, gdyż może on zafałszować wynik. Trzeba mieć także świadomość, iż wysokie stężenie hormonu hCG utrzymuje się do kilku tygodni po porodzie, poronieniu samoistnym lub aborcji. Może zdarzyć się, iż próbka moczu zawierająca hormon w stężeniu mniejszym niż określona przez producenta czułość testu wywoła pozytywny wynik. Natomiast w przypadku bardzo dużego stężenia hormonu hCG test może wskazać wynik fałszywie negatywny. Na rynku dostępnych jest kilka rodzajów testów, które ze względu na sposób wykonania badania można podzielić na :

- testy płytkowe (kasetowe), które wymagają zebrania moczu do czystego, suchego pojemniczka i naniesieniu próbki ( kilka kropel) na okienko płytki testu

- testy strumieniowe (flamastrowe), których specjalną końcówkę należy umieścić na kilka sekund pod strumieniem moczu.

-testy paskowe, które również wymagają zebrania moczu do czystego, suchego pojemniczka, a następnie zanurzenia w próbce moczu paska.

Wynik testu odczytuje się w czasie określonym przez producenta ( zazwyczaj od minuty do pięciu minut). Wynik testu nie jest pewny w 100%, dlatego też zaleca się konsultację lekarską w przypadku uzyskania wyniku zarówno pozytywnego, jaki i negatywnego.