Kontuzje nie dotyczą jedynie sportowców. To powszechne urazy, które mogą przydarzyć się wszystkim niezależnie od poziomu aktywności, wieku czy stanu zdrowia. Poniżej przedstawiamy garść informacji dotyczących stłuczeń, skręceń i zwichnięć.
Stłuczenia to dość powszechne urazy, które powstają zazwyczaj w wyniku upadku na twarde podłoże lub też jako efekt ciosu, zadanego tępym przedmiotem. W chwili urazu drobne naczynia znajdujące się pod skórą pękają. Wtedy krew z tych naczyń wylewa się do okolicznych tkanek co wywołuje obrzęk, ocieplenie i zasinienie skóry. Skutkiem urazu jest duża bolesność samoistna i uciskowa, ból szczególnie nasila się w czasie wykonywania ruchów czynnych i biernych w obrębie uszkodzonego miejsca. Siniaki najczęściej goją się samoistnie w ciągu 7–10 dni. Zmiana barwy chorego miejsca (od czerwonej po żółtawą lub blado zieloną) to efekt powolnego wchłaniania do krwiobiegu uszkodzonych komórek krwi. Aby przyspieszyć ten proces i zmniejszyć ból warto zaraz po wypadku przyłożyć zimny kompres (pamiętaj aby nie przykładać lodu bezpośrednio na skórę grozi to odmrożeniem), który zahamuje wewnętrzne krwawienie i zmniejszy obrzęk. Można również sięgnąć po środki przeciwbólowe i ułatwiające gojenie się stłuczeń dostępne w aptece w postaci tabletek (doustnych, rozpuszczalnych w wodzie do okładów) czy maści (zawierająca arnikę, heparynę lub wyciąg z nasion kasztanowca) stosowanych miejscowo.
Zobacz także: Gdy trzaśnie kość...
Po ustąpieniu obrzęku można zastosować ciepłe okłady, których działanie przyspieszy regenerację uszkodzonych tkanek Jeżeli jednak siniak jest rozległy, miejsce urazu wciąż obrzęknięte, a ból zwiększa się lub jest trudny do zniesienia koniecznie skontaktuj się z lekarzem. Powikłania stłuczenia mogą być brzemienne w skutkach. Szczególnie niebezpieczne są silne stłuczenia głowy, mogące być przyczyną powstania krwiaka lub uszkodzeń czaszki. Przy urazach biodra i kości ogonowej pojawia się ostry ból utrudniający chodzenie i stanie, może nasilać się w miarę upływu czasu.
Skręcenie czy zwichnięcie?
Najbardziej podatne na urazy skręcenia i zwichnięć są stawy kończyny dolnej szczególnie staw kolanowy i skokowy. Skręcenie to zamknięte uszkodzenie stawu spowodowane wykonaniem w nim zbyt obszernego ruchu (przekraczającego zakres fizjologiczny). W uszkodzeniu tym torebka i więzadła stawowe ulegają nadmiernemu rozciągnięciu. Pomimo, iż powierzchnie stawowe zostają czasowo przemieszczone względem siebie, kości powracają jednak do panewki stawowej pozostając w prawidłowym ustawienia. W zależności od stopnia uszkodzenia aparatu więzadłowego i torebki stawowej wyróżniamy cztery stopnie skręceń:
I⁰ nadciągnięcie więzadeł i rozwłóknienie torebki
II⁰ rozdarcie torebki stawowej
III⁰ rozdarcie torebki stawowej i aparatu więzadłowego
IV⁰ oderwania więzadła z fragmentem kostnym.
Stopień uszkodzenia stawu wskazuje również na czas ograniczenia aktywności i wyboru rodzaju unieruchomienia (opatrunek modelujący, stabilizator lub gips).
Pierwszymi objawami są: ból szczególnie nasilający się przy wykonywaniu ruchów i obciążaniu kończyny, obrzęk powodujący zniekształcony obrys stawu, wzmożone ocieplenie skóry nad stawem oraz powstający krwiak. Zasady pierwszej pomocy są podobne do tych stosowanych przy stłuczeniu. Stosowanie zimnych okładów, leków przeciwbólowych i przeciwobrzękowych, ułożenie kończyny wyżej, zabezpieczenie stawu bandażem elastycznym i nie obciążanie uszkodzonego miejsca powinno pomóc w uśmierzeniu bólu oraz ewakuacji obrzęku i krwiaka. Jeśli jednak wdrożone leczenie nie przynosi oczekiwanych efektów nie lekceważmy tego i udajmy się do lekarza.
Pamiętajmy o prawidłowym zabezpieczeniu kończyny, które pozwoli zmniejszyć ból i nie pogłębić urazu. Czynimy to według zasady Potta, czyli unieruchamiamy dwie kości tworzące dany staw np. przy urazie stawu skokowego będzie to stopa i podudzie.
Zwichnięcie to uszkodzenie stawu, w którym tworzące staw powierzchnie kości utraciły ze sobą styczność, czyli dwie kości w stawie uległy przemieszczeniu względem siebie. Przemieszczenie najczęściej wynika z rozerwania więzadeł stawowych kości, które raczej nie powracają do swojej poprzedniej pozycji w stawie w przeciwieństwie do skręcenia. Do typowych objawów, jak w skręceniu, dołącza się niemożliwość wykonania ruchów w stawie przy jednoczesnym występowaniu sprężynującego oporu. Pod wpływem urazu może dojść nie tylko do uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych, ale również większych naczyń i nerwów dlatego też poszkodowany powinien mieć wykonany RTG i badanie lekarskie. W żadnym wypadku nie wolno poruszać stawu lub usiłować go nastawić. Udzielający pomocy pozostawia staw w zastanej często nieprawidłowej pozycji i w takiej stara się go unieruchomić, a poszkodowany układa tak, aby odczuwał jak najmniejsze dolegliwości. Podczas transportu można dodatkowo schładzać uszkodzone miejsce.
Zobacz również: Apteczka samochodowa - kolejny obowiązek czy niezbędne narzędzie?
Rehabilitacja uszkodzonego stawu. Czy zawsze konieczny jest opatrunek gipsowy?
Współczesne metody leczenia nie wymagają stosowania długiego unieruchomienia w gipsie jeśli nie jest to bezwzględnie konieczne. Obecnie połączenie metod fizyko- i kinezyterapii oraz zabezpieczenie stawu odpowiednio dobraną ortezą stabilizującą lub łuską sprzyja szybkiemu powrotowi do zdrowia. Ważne, aby lekarz ortopeda bądź rehabilitant dobrze dopasował stabilizator w zależności od rodzaju urazu oraz pouczył co do częstotliwości stosowania i prawidłowego unieruchamiania stawu. Zabiegi udzielane przez poradnie rehabilitacyjne, takie jak: masaż podwodny, masaż ręczny, ultradźwięki, zabiegi z zakresu elektroterapii oraz ćwiczenia (czynne, oporowe czy izometryczne) ułatwią powrót do normalnej aktywności i prawidłowej funkcji stawu.
Pamiętajmy, że z pozoru banalny uraz może okazać się groźny w skutkach. Nie należy lekceważyć przedłużającego się bólu czy powracających dolegliwości. Nie można też przeceniać zalet stosowanych stabilizatorów, których zadaniem jest jedynie odciążenie lub ułatwienie ruchów w danym stawie. W celu zapobiegania dalszym uszkodzeniom i nie utrwalaniu już istniejących niezbędna jest jednoczesna rehabilitacja.
ostatnia zmiana: 15.02.2023 00:00:00
