Środki antyseptyczne stosowane do odkażania ran

Preparaty antyseptyczne to substancje stosowane do dezynfekcji tkanek i profilaktyki zakażeń na powierzchni skóry i błon śluzowych. Dwa pojęcia które wymagają bliższego zdefiniowania w trakcie omawiania tego typu preparatów to antyseptyka i aseptyka.

Termin antyseptyka wywodzi się od greckich słów anti - przeciw oraz sepsis - gnicie co w dosłownym tłumaczeniu oznacza zapobieganie gniciu. Jest to postępowanie mające na celu niszczenie drobnoustrojów znajdujących się na tkankach za pomocą substancji antyseptycznych. Natomiast aseptyka to wszelkie czynności zapobiegające zakażeniu drobnoustrojami chorobotwórczymi, w tym celu wykorzystuje się metody fizyczne i chemiczne a warunki aseptyczne to warunki jałowe pozbawione wszelkich chorobotwórczych form życia.

Wprowadzenie zasad aseptyki do medycyny sięga połowy XIX wieku i nie było rzeczą prostą przede wszystkim z powodu niewiedzy na temat bakterii, grzybów i wirusów. Wiązało się z przestrzeganiem zasad higieny na oddziałach szpitalnych, odkażaniu rąk i narzędzi chirurgicznych a skutkowało spadkiem śmiertelności i zmniejszeniem liczby zakażeń.

Poniżej przedstawiono listę preparatów odkażających najczęściej sprzedawanych w aptekach:

• Spirytus salicylowy czyli etanolowy 2% roztwór kwasu salicylowego jest środkiem przeciwzapalnym, złuszczającym i przeciwłojotokowym, stosowanym do oczyszczania i odkażania skóry a także do leczenia zajadów, opryszczki, owrzodzeń, wyprysków, liszajów zapalenia łojotokowego skóry i trądziku.
• Woda utleniona jest 3% roztworem perhydrolu słabym środkiem antyseptycznym cennym natomiast do oczyszczania skóry i ran, rozmiękcza również strupy i niweluje zapachy. Działa przeciwtrądzikowo i wybielająco na plamy również potrądzikowe. Ponadto woda utleniona może być stosowana do płukania jamy ustnej i gardła (1 łyżka wody utlenionej 3% na 100-150 ml wody przegotowanej).
• Rivanol czyli mleczan etakrydyny jest to silna substancja antyseptyczna, niszczy paciorkowce, gronkowce, grzyby i pierwotniaki i jest stosowany do odkażania zarówno świeżych jak i starych ran oraz oparzeń, cenny w leczeniu czyraków, owrzodzeń zapalenia łojotokowego skóry i liszajów.
• Jodyna to inaczej nalewka jodowa, bezpośrednio na ranę można stosować wodne roztwory jodu w jodku potasu - płyn Lugola lub wodny roztwór jodyny (1-2% roztwór).
• Fiolet krystaliczny (Pyoctanina, Gencjana) to preparat o działaniu bakteriobójczym, przeciwgrzybiczym, przeciwropnym i przeciwpasożytniczym. Obecnie stosuje się roztwory wodne i wodno-alkoholowe do smarowania zmian skórnych przy chorobach wirusowych (ospa, półpasiec, opryszczka), liszajów i pleśniawek.
• Octenisept to preparat antyseptyczny wykazujący wszechstronne działanie bakteriobójcze, grzybobójcze i wirusobójcze. Nie wymaga rozcieńczania.
• Chlorheksydyna to popularny antyseptyk stosowany jako składnik płukanek doustnych mający za zadanie zniszczyć bakterie próchnicotwórcze w obrębie płytki nazębnej.