(Nie)bezpieczne suplementy diety

Popularność suplementów diety

Szybkie tempo życia, zmęczenie, stres, źle zbilansowana dieta czy mała aktywność fizyczna – wszystkie te czynniki odbijają się negatywnie na naszym zdrowiu i ogólnym samopoczuciu. Z drugiej strony media, nierzadko za sprawą tysięcy złotych wydawanych przez koncerny farmaceutyczne na reklamę, bardzo przekonująco pokazują życie serialowych bohaterów – pięknych, o nienagannych sylwetkach, wiecznie młodych i szczęśliwych. Porównanie realnego życia z tym wymyślonym zazwyczaj nie wypada na naszą korzyść, a specjaliści od reklamy czekają aż dojrzejemy do decyzji bycia równie idealnymi. Doskonale zdają sobie oni sprawę z tego, że niekoniecznie chcemy rezygnować z ulubionych potraw ani spędzać długich godzin na basenie czy w siłowni. Szczególnie, że wszystko można osiągnąć znacznie prościej - wystarczy jedna tabletka dziennie…

Medycyna i farmacja rozwijają się w ostatnich latach w niespotykanym dotychczas tempie, naukowcy prześcigają się w opracowywaniu coraz to nowych związków. Ponadto mnogość firm farmaceutycznych wpływa na ilość preparatów pojawiających się na rynku, nierzadko mających identyczny lub bardzo zbliżony skład. Z drugiej jednak strony różne urzędy i instytucje państwowe starają się standaryzować rynek leków tak, aby konsument miał świadomość tego, co kupuje. Oprócz dobrze wszystkim znanego pojęcia leku wydawanego bez przepisu lekarza (OTC) pojawiło się nowe – suplement diety.

Suplement diety a lek – podobieństwa i różnice

Leki OTC i suplementy diety po wyjęciu z opakowania w zasadzie są nie do odróżnienia – jedne i drugie mogą być w postaci tabletek, kapsułek czy syropów; preparatów jedno- jak i wieloskładnikowych. Obie grupy preparatów mogą być również reklamowane, jednak każdą z grup obowiązuje inny zakres niezbędnych informacji, jakie spot reklamowy musi zawierać.

Różnic jest znacznie więcej niż podobieństw, poniżej najważniejsze z nich:

• Cel stosowania
  Lek OTC, a więc produkt leczniczy, jest substancją lub mieszaniną substancji przeznaczoną do zapobiegania lub leczenia chorób, natomiast podstawową rolą suplementów diety jest, jak sama nazwa wskazuje, uzupełnianie diety w określone substancje, a nie zapobieganie chorobom czy ich leczenie. Stosowanie ich zatem jest uzasadnione w przypadkach zwiększonego zapotrzebowania na składniki pokarmowe lub gdy nie jest możliwe przyjmowanie pełnowartościowych posiłków; ewentualnie w przypadku zaburzeń łaknienia.
• Ulotka
  Dołączanie ulotek informacyjnych do suplementów diety nie jest wymagane przepisami, stąd wszelkie informacje o produkcie umieszczone są zazwyczaj na opakowaniu zewnętrznym, a zakres podawanych informacji jest bardzo ograniczony. Wielkość liter nie jest dostosowana dla osób słabowidzących lub niewidomych. Decyzję o dopuszczeniu do obrotu suplementów diety podejmuje Główny Inspektor Sanitarny.
  Opakowanie każdego leku OTC musi zawierać odrębny, czytelny druk ulotki, zgodny z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia, zawierający m.in.: wskazania, przeciwwskazania, interakcje, ostrzeżenia dotyczące szczególnych grup użytkowników (w szczególności dzieci, kobiet w ciąży i matek karmiących, pacjentów z uszkodzeniami wątroby i nerek), wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów czy postępowania w przypadku przedawkowania oraz oczywiście opis działań niepożądanych.
  Zgodnie z zapisami Prawa Farmaceutycznego jawne są wszelkie informacje zawarte w Charakterystyce Produktu Leczniczego załączanej do wniosku o dopuszczenie do obrotu na terenie Rzeczpospolitej Polskiej.
• Bezpieczeństwo stosowania
  Producenci suplementów diety nie mają obowiązku publikowania informacji o interakcjach farmakologicznych w jakie mogą wchodzić składniki preparatu z lekami, alkoholem czy innymi suplementami. Również monitorowanie działań niepożądanych przez Inspektoraty Farmaceutyczne nie dotyczy suplementów diety tylko leków.
  Na stronach Ministerstwa Zdrowia można samodzielnie sprawdzić interakcje przyjmowanych leków (do 10 jednocześnie):
  www.bil.aptek.pl/servlet/interakcje/int_start
  Przykładem interakcji, o których rzadko pamiętamy jest zmniejszone wchłanianie żelaza przy jednoczesnym stosowaniu preparatów magnezu czy nasilanie działania dużej i popularnej grupy leków przeciwbólowych (tzw. NLPZ) przez nienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w oleju rybim (trany, Omega 3).
• Badania kliniczne
  Suplementy diety, odwrotnie niż leki (również te wydawane bez recepty), nie muszą posiadać badań klinicznych potwierdzających ich skuteczność czy bezpieczeństwo stosowania. Użyte do ich produkcji substancje czynne nie muszą być standaryzowane. Natomiast w przypadku leków OTC w tym zakresie mają zastosowanie ścisłe regulacje.

Zarówno decyzja o wyborze leku OTC jak i suplementu diety powinna być poprzedzona analizą rzeczywistych potrzeb pacjenta, a nie podjęta pod wpływem przekazu reklamowego. Natomiast, aby uniknąć błędów przy przyjmowaniu leków dobrze jest podczas wyboru preparatu na dane schorzenie przeanalizować zależności pomiędzy wszystkimi przyjmowanymi lekami zaordynowanymi przez każdego z lekarzy leczących pacjenta, lekami wydawanymi „bez recepty” oraz suplementami diety. Taka weryfikacja pozwala na zminimalizowanie ryzyka niekorzystnych interakcji i wykluczenie przyjmowania tych samych preparatów pod różnymi nazwami handlowymi.